Jak napisać esej

Esej

Jest to krótka rozprawa naukowa bądź literacka, łącząca w sobie elementy artystyczne, publicystyczne oraz naukowe.

Kilka słów o historii...

Głównymi twórcami nowożytnego eseju artystycznego są M. Montaigne oraz F. Bacon. Szczególny rozwój tego gatunku nastąpił głownie w Anglii w XVIII wieku. Ważną rolę w literaturze odgrywa od XIX wieku. Znani polscy eseiści to m. in. B. Miciński, T. Boy-Żeleński, J. Stempowski, S. Lem.

Etapy przygotowania

Krok 1

Przeanalizuj temat.

Poszukaj argumentów popierających założoną tezę, a także takich, które są jej przeciwne.

Przygotuj teksty źródłowe oraz cytaty.

Krok 2

Zastanów się, jaki jest główny motyw tematu i jakie stawia pytania.

Krok 3

Pisząc esej, przedstawiasz własną opinię na dany temat, korzystając z cytatów i cudzych poglądów.

Możesz odwoływać się do rożnych epok, kultury lub tradycji.

Krok 4

Sprawdź kompozycję.

Kompozycja

1. Wstęp

● wprowadza czytelnika w temat;

● informuje, jaki jest Twój punkt widzenia;

● może być rozpoczęty cytatem, pytaniem retorycznym lub

anegdotą.

2. Rozwinięcie

● obejmuje Twoje rozważania na dany temat;

● zawiera przywołania utworów oraz ich interpretację.

3. Zakończenie

● podsumowuje główną ideę eseju;

● podkreśla Twoje stanowisko wobec tematu lub wskazuje na

wielość jego interpretacji.

Wskazówki

Tekst musi być przejrzysty — nie odchodź od tematu.

Bądź oryginalny — przedstaw nowy punkt widzenia na dany temat, ale pamiętaj, że musi być Twój własny.

Nie używaj znanych cytatów.

Pisz w pierwszej osobie liczby pojedynczej: „Moim zdaniem...”,

„Uważam, że...”.

Posługuj się bogatym słownictwem, metaforami, aforyzmami.

Podawaj autorów wykorzystanych cytatów oraz źródła tekstów literackich.

Fragment: Sztuka pisania

Zobacz jak wydać książkę



 

Sztuka pisania- charaterystyka postaci

Charakterystyka

Jest to opis i interpretacja postaci (np. bohatera książki lub filmu), jej wyglądu zewnętrznego, charakteru oraz postawy moralnej i światopoglądu.

4.1. Kompozycja

1. Przedstawienie postaci

● imię i nazwisko;

● wiek;

● miejsce zamieszkania;

● zawód.

2. Wygląd zewnętrzny

● wzrost;

● budowa ciała;

● kształt twarzy;

● włosy;

● oczy;

● ...

3. Usposobienie

● miłe;

● niezwykłe;

● nerwowe;

● wrażliwe;

● ...

4. Cechy charakteru

● życzliwy;

● zarozumiały;

● pewny siebie;

● leniwy;

● odpowiedzialny;

● ...

5. Ocena postaci

● wzbudza sympatię;

● jest godny naśladowania;

● budzi mieszane uczucia;

● ...

4.2. Wskazówki

Pamiętaj, że każdy człowiek jest wyjątkowy i niepowtarzalny — nie kieruj się schematami.

Nie rozpisuj się na temat życiorysu danej postaci, tylko skup się na charakterze.

Charakterystyka nie może opierać się jedynie na wyliczaniu cech. Należy podawać także przykłady.

4.3. Przykład

Charakterystyka Konrada Wallenroda

Konrad Wallenrod to tytułowy bohater powieści poetyckiej Adama Mickiewicza. Jako dziecko został porwany i wychowany przez Krzyżaków. Gdy powrócił do ojczyzny, ożenił się z Aldoną — córką Kiejstuta. Jednak ponownie udał się do Malborka, gdzie doprowadził do klęski Zakonu.

Konrad był jeszcze młody, chociaż jego włosy były siwe. Na jego twarzy widać było oznaki zmęczenia i cierpienia. Miał zimny uśmiech i przygaszone oczy, które dawniej były błękitne.

Jego wzrok był przenikliwy i chłodny, a twarz blada i surowa.

Konrad to bohater, który nie potrafił pogodzić miłości do ojczyzny z uczuciem do Aldony. Halban wzniecał w Konradzie uczucia patriotyczne i żądzę zemsty. Nienawiść do Krzyżaków sprawiła, że Konrad zrezygnował z praw rycerskich i podstępem

doprowadził do ich przegranej. Konrad był bezkompromisowy i uparty. Jego duma nie dopuszczała do niego myśli, że nie podoła zadaniu. Czuł się powołany do obrony Litwy. Posługiwał się zdradą, kłamstwem i podstępem. Jego działania kierowane były emocjami i przekonaniem o własnej sile. Mimo że nie akceptował swojego postępowania, uważał, że jest skuteczne. Wybor Konrada pozbawił go honoru i dumy.

Gdy sprzeciwił się zasadom moralnym, nie mógł powrócić do dawnego życia. Dręczony wyrzutami sumienia, popełnił samobójstwo.

Uważam, że Konrad postąpił słusznie. Mimo że był przepełniony

pychą, a jego sposób walki był nieuczciwy, stanął w obronie ojczyzny. Konrad jest prawdziwym bohaterem, ponieważ poświęcił całe swoje życie i miłość do Aldony w imię walki z Krzyżakami.

Fragment: Sztuka pisania

Zobacz jak wydać książkę






 

Sztuka pisania

Zanim zaczniesz pisać

● Przygotuj miejsce pracy, gdzie będziesz mógł się skoncentrować;

● przyszykuj kartki (lub program do pisania w komputerze), żeby napisać wstępną wersję pracy;

● zastanów się, co chcesz napisać.

W trakcie pisania

● Zrób plan punktowy tego, co chcesz napisać;

● notuj pomysły, które przychodzą Ci do głowy;

● pisząc treść, nie skupiaj się na kompozycji ani gramatyce.

Po napisaniu

● Ułóż tekst według właściwej kompozycji;

● sprawdź, czy to, co napisałeś, ma sens;

● popraw ewentualne błędy gramatyczne, stylistyczne i interpunkcyjne.

3. Blog

Jest to dziennik internetowy, który może służyć jako:

● osobisty pamiętnik;

● narzędzie marketingu;

● narzędzie komunikacji, np. politycznej;

● wortal o określonej tematyce;

● komentarz aktualnych wydarzeń.

Osoby piszące blog często zapominają o pewnych regułach, które obowiązują w Internecie. Oto niektóre z nich:

1. Nie zamieszczaj treści, które mogą obrażać innych. Dotyczy

to tematów m.in. kulturowych, politycznych oraz religijnych.

2. Możesz być krytycznie nastawiony do pewnych spraw, ale nie

wywołuj na ten temat dyskusji — każdy ma prawo do własnej opinii.

3. Nie używaj w treści samych wielkich liter ani raz małej, raz

wielkiej litery.

3.1. Wskazówki

Bądź szczery wobec siebie i wobec innych — pisz prawdę.

Jeśli chcesz zachęcić czytelników do komentowania Twoich notatek, zamieść w ich treści pytania skłaniające do odpowiedzi, np.: „Co sądzicie na ten temat”, „Czy ktoś poradził

sobie z podobnym problemem?”.

Pisząc blog na określony temat, musisz ten temat bardzo dobrze znać.

Często uaktualniaj swoje wpisy. Jeśli tego nie zrobisz, czytelnicy po pewnym czasie przestaną sprawdzać, czy napisałeś coś nowego.

3.2. Przykład

Temat: Świetliste wspomnienia Właśnie przeczytałam artykuł na temat wpływu światła i cienia na fotografie. Tak mnie zainspirował, że od razu zrobiłam mnóstwo zdjęć ukazujących niezwykłość tego efektu. Najbardziej podoba mi się to, które przedstawia smugę promienia słonecznego odbitego w kałuży. Wczorajszy deszcz jednak się do czegoś przydał :)

Zastanawiam się, czy miałabym jakieś szanse w konkursie fotograficznym. Czy ktoś z Was brał udział w takim konkursie?

Jeśli tak, to podzielcie się swoimi doświadczeniami.

Poniżej zamieszczam kilka dzisiejszych zdjęć i link do artykułu.

Natalia

Fragment: Sztuka pisania

Zobacz jak wydać książkę

 

Kurs pisarstwa - dialogi

Zobacz jak wydać książkę

PARTIA DIALOGOWA = WYPOWIEDŹ POSTACI + KONTEKST NARRACYJNY

– czyli komentarz narratora, wpleciony między bezpośrednie wypowiedzi bohaterów.

Dwa rodzaje kontekstów narracyjnych

1. Łącznik narracyjny – rozpoczynający się od czasownika opis wypowiedzi bohatera typu: powiedział, rzekł, zapytał. Wprowadza się go po myślniku zaczynając małą literą. Na końcu wypowiedzi nie ma wówczas kropki! Kropkę stawia się wyłącznie po łączniku narracyjnym oraz na samym końcu wypowiedzi, np.:

– Witam – powiedziała Karolina. – Przyszłam.

– To dobrze – odparł i uśmiechnął się lekko.

2. Wtrącenie narracyjne – komentarz narratora na temat sytuacji, w której toczy się rozmowa. Wtrącenie zaczyna się wielką literą, np.:

– Tak, masz rację. – Dziewczyna spuściła głowę.

– A więc zrobisz to? – Mężczyzna był wyraźnie zadowolony. –

Wiedziałem, że tak będzie.

3. Skrót narracyjny – nowy akapit oznaczający przeskok czasowy, zmianę miejsca czy czasu akcji itp. W ten sposób dokonuje się zmiany ustawienia kamery, która za chwilę pokaże coś innego.

Narracja będzie mieć szybkie tempo, jeśli skrócimy łączniki narracyjne, pozostawiając wypowiedzi bohaterów jedynie z krótkim komentarzem.

Pamiętaj: siłą napędową dialogu są wyraźnie zarysowane różnice zdań bohaterów.

Komentarz narracyjny dotyczy nie tylko sposobu wypowiadania

i użytkowania środków; może stwierdzać, co w danej wypowiedzi jest wiarygodne, a co stanowi złudzenie lub majaczenie postaci (może się mylić, przekazywać fałsze). „Prawda” nie jest kategorią odnoszącą się do świata zewnętrznego – ustala stosunek wypowiedzi dialogowych do przyjętych w narracji założeń, wprowadza je w jej ogólny porządek.

W obrębie przytoczeń narrator działa zawsze jako nadawca z ograniczoną odpowiedzialnością. Wypowiedzi bohatera nie muszą zatem obciążać konta narratora ani tym bardziej autora.

 Bohater-rezoner – wyraża idee, które mogą należeć do narratora lub być traktowane jako ekspresja mniemań autora – konstrukcja odczuwana jako odejście od norm dominujących w danym utworze.

 Bohater jako porte-parole narratora kwestionuje zasadę powieściową, że wypowiedzenie występujące w dialogu ma charakter nieobowiązujący – bohaterowie tego rodzaju często zbliżają się do dyskursu niż do odpowiednika potocznego mówienia.

Punkt widzenia czytelnika z czasem przestaje się identyfikować

z punktem widzenia narratora. Stosunek narracji i dialogu kształtuje się w zależności od poetyki powieści, obowiązującej w danym czasie.

W powieści trzecioosobowej – swobodne i nieograniczone przytaczanie dialogów jest następstwem przyjętej formy i nie wymaga odpowiedniej motywacji. W powieści pierwszoosobowej natomiast wymagane są pewne założenia dodatkowe: „konwencja doskonałej pamięci” – silny czynnik motywujący, ale nie przeciwstawia się załamaniu reguł mimetyzmu formalnego; bez założeń tylko krótkie przytoczenia

w mowie zależnej – wypowiedź podporządkowana mowie opowiadającego.

Przytaczając szersze wypowiedzi narrator wychodzi ze swojej konwencji w kierunku narracji w 3 osobie.

Obecność dialogu świadczy o tym, że stał się on jednym z elementów koniecznych formy powieściowej, swojego rodzaju sygnałem powieściowym.

Konwencje zapisu dialogów

1. stawiać przed każdą kwestią myślnik;

2. zaczynać zdania wielką literą, kończyć kropką, wykrzyknikiem, znakiem zapytania lub wielokropkiem;

3. komentarze narracyjne dawać po myślniku małą literą;

4. wypowiedzi kolejnych postaci umieszczać w odrębnych akapitach.

Style wypowiedzi bohaterów

Język ceremonialny – składa się z pewnych formuł magicznych, obrzędowych. Stosowany głownie w powieściach historycznych, fantasy.

Język formalny – w sytuacjach publicznych (powieść obyczajowa, sensacyjna).

Język konwersacyjny – płynny i poprawny, rożni się od języka zwykłych rozmów właśnie swoją gramatyczną i stylistyczną poprawnością.

Język potoczny – literacki przekład codziennego języka, ale nie jego bezpośredni zapis. Możliwe są błędy składniowe, żargon.

Język intymny – nieformalny, prywatny, zrozumiały przez bliskie sobie osoby, składający się z unikalnych określeń, specyficznych, celowych błędów.

Ćwiczenia

1. Proszę napisać krótkie opowiadania oparte na dialogach i rożnych stylach wypowiedzi:

 Rozmowa diabła i anioła na temat duszy człowieka.

 Dialog kata z ofiarą.

 Dyskusja sprawców przed dokonaniem zbrodni.

 Rozmowa „ziomali” podczas imprezy.

 Akademicka dyskusja podczas zajęć na studiach.

2. Proszę nagrać na taśmę, dyktafon czy inny nośnik prawdziwą rozmowy, by potem ją dosłownie przepisać. Czy taki dialog, choć wzięty z rzeczywistości, będzie naturalny? Co należy zmodyfikować?

Przykład:

Prezentacja i charakterystyka postaci za pomocą dialogów w pierwszych partiach powieści. Jest to zarazem parodia romansów z lat 20-tych XX wieku. Parodii służy choćby samo pospolite nazwisko głównego bohatera, który ma stać się kochankiem…

— Czy pan nie widzi, że tu jest tabliczka z napisem „Nie wychylać się”? Czy dla pana zakaz władz jest niczym?

Taką uwagę zwrócił młodzieńcowi, który wychylał się przez okno, starszy, wyblakły pan w binoklach. Działo się to w pociągu, gdzieś za Lublinem. Młody człowiek wycofał głowę z okna i odwrócił się.

— Nie wie pan, jaka teraz będzie stacja? — zapytał.

— Jeżeli ja pana zapytuję, czy znany panu jest zakaz wychylania się z okna pociągu będącego w ruchu, to należałoby chyba naprzód odpowiedzieć na pytanie, a dopiero potem samemu zadawać pytania — rzekł ostrzej formalistyczny jegomość o rybiej twarzy i szczecinowatych włosach, ze złotą dewizką w okolicy żołądka. Młodzieniec odpowiedział natychmiast łatwo i lekkomyślnie:

— A przepraszam.

Ta łatwość i lekkomyślność jeszcze bardziej zirytowały rybiego

pana. Radca Szymczyk niezmiernie lubił pouczać i musztrować ludzi, ale nie znosił, jeśli uwagi jego przyjmowane były nie dość poważnie.

Obrzucił niechętnym wzrokiem swoją ofiarę.

Był to ciemny blondyn, lat może dwudziestu, o budowie wyjątkowo zręcznej. Aczkolwiek lato miało się ku końcowi i wieczory bywały chłodne miał na sobie tylko niebieską siatkową koszulkę bez rękawów, szare spodnie i pantofle tenisowe na gołych nogach.

— Kto by to mógł być? — myślał radca. — Wiezie ze sobą aż dwie rakiety, więc może syn jakiego obywatela z tych stron? Ba, ale ręce ma zgrubiałe, o źle utrzymanych paznokciach, jak od fizycznej pracy.

Zresztą włosy niezbyt wypielęgnowane i głos raczej gminny.

Więc proletariat? Nie, proletariat nie miałby takich uszu i oczu. Ale znowu usta i podbródek nieomal ludowe... i w ogóle jest w nim coś podejrzanego... jakaś mieszanina.

Inni pasażerowie musieli być tego samego zdania, gdyż również

przyglądali się spod oka młodzieńcowi, który stał plecami oparty

o ścianę. Radca Szymczyk wreszcie tak się zaciekawił, że postanowił zrezygnować na razie z dalszej polemiki w przedmiocie nie dość poważnego przyjmowania wskazówek i nauk, udzielanych przez ludzi kompetentnych. Przystąpił do ustalania personaliów nieznajomego, co zresztą przyszło mu tym łatwiej, że nawet na urlopie czuł się zawsze urzędnikiem, przyzwyczajonym do wypełniania rubryk w formularzach.

— Pan czym się trudni? — zapytał.

— Trener tenisowy.

— Wiek?

— Dwadzieścia.

— Dwadzieścia? — Co — dwadzieścia? Dwadzieścia lat? Proszę odpowiadać wyraźnie! — zniecierpliwił się i zirytował.

— Dwadzieścia lat.

— A dokąd pan jedzie? — zapytał podejrzliwie radca. Coraz mniej podobał mu się ten osobnik. Czul zawsze pewną podejrzliwość w stosunku do osób, które zbyt pośpiesznie i ulegle odpowiadają na pytania, długoletnia praktyka biurowa nauczyła go, iż zazwyczaj takie indywidua albo mają już coś na sumieniu, albo zamierzają mieć... Chłopak odparł:

— Jadę tu niedaleko, do jednego majątku, gdzie jestem zgodzony, jako trener.

— A — zawołał radca — to może pan jedzie do Połyki Ochotowskich?

Co? Oczywiście! Domyśliłem się od razu, gdyż panna Ochotowska to podobno zawołana, panie, tenisistka. Pan tam na długo?

—Nieeee... A zresztą nie wiem jak wypadnie. Mam wyreperować rakiety, odświeżyć kort i ćwiczyć z tą panną, bo podobno nie ma z kim grać.

— Ja też tam jadę — uznał za stosowne wyjawić radca i wyciągnąwszy dłoń rzekł abstrakcyjnie:

— Szymczyk, Na co trener odpowiedział z ukłonem:

— Walczak.2

Gombrowicz W., Opętani.

Był to fragment: Praktyczny kurs pisarstwa>>> 

Kurs pisarstwa

Zobacz jak wydać książkę

Dialogi

Dialog w powieści, tym rożni się od dialogów w mowie potocznej, że jest zapisany. Nie może przy tym być dokładnym zapisem języka mówionego, który cechuje się brakiem poprawności stylistycznej, niedopowiedzeniami, pauzami, których nie można oddać w pełni w tekście.

Punktem odniesienia dialogu jest zawsze narracja. Dialog jest mową określoną przez sytuację – narracja nią nie jest.

Narracja musi respektować reguły języka literackiego, musi być poprawna.

W dialogu mogą się znaleźć te elementy, które normalnie w narracji mają wstęp zabroniony (dialekty, slangi, mowa archaiczna) – normalnie pisarz był zobowiązany do posługiwania się językiem literackim (usankcjonowanym w świadomości zbiorowej).

Dialog, uwarunkowany przez sytuację, musiał się czymś wyróżniać – upodobnienie języka narracji do języka postaci traktowane było jako błąd.

Dla czytelnika dialog jest oznaką – sam sposób wypowiadania się bohatera przynosi o nim często więcej wiedzy niż bezpośredni przedmiot jego rozważań. Dialog znaczy zawsze coś więcej, niż znaczy. Interpretowanie dialogu jako oznaki jest możliwe dzięki założeniu, że jest on zgodny z regułami mówienia, kształtowany tak jak żywa mowa poprzez naśladowanie społecznie utrwalonych sposobów mówienia. Kolokwialność i potoczność dialogu jest efektem wypracowania

takiej konwencji, która tworzy złudzenie naturalności i potoczności (a nie tylko reprodukowanie mowy). Złudzenie to ujawnia się, gdy pisarz wychodzi poza język literacki swojej epoki, gdy sięga po slang czy gwarę.

Narracyjność sprawia, że dialog może być przytaczany lub fingowany, podany w mowie zależnej lub pozornie zależnej, streszczany lub niby streszczany, omawiany (informuje o treści wypowiedzi oryginalnej poprzez wyrażenia charakteryzujące te treści). Może być na rożne sposoby komentowany przez narratora – opisuje zachowanie i sposób mówienia bohatera.

Czym byłaby akcja, gdyby postaci nie prowadziły ze sobą ożywionych dialogów?

Dialogi są najprzyjemniejszym elementem powieści nie tylko do czytania, ale do pisania. Staje się tak, ponieważ rozmowy bohaterów są czymś dynamicznym, co posuwa akcję do przodu. Jeśli zaś dialog okaże się nudny i pozbawiony znaczenia, czytelnik zacznie go pomijać wzrokiem.

Sztuka pisania dobrych dialogów polega na stworzeniu iluzji prawdziwej mowy. Sprawnie skonstruowana rozmowa musi sprawiać wrażenie pisanej z łatwością. Czytelnik powinien podzielać przyjemność pisarza tworzącego dialogi.

Język dialogów powinien zatem brzmieć naturalnie, a ton wypowiedzi pasować do cech bohaterów. To, jak postaci mówią, jest jednym z elementów ich charakterystyki.

Dialogi powieściowe muszą:

1. Posuwać akcję naprzód – każda wypowiedź powoduje jakiś skutek.

2. Dostarczać informacji – podczas rozmowy bohaterowie mogą

np. opowiadać o swojej przeszłości, planach na przyszłość, zamierzeniach, uczuciach, motywacjach.

3. Uzupełniać charakterystyki – słowa wypowiadane przez bohatera pokazują, jakim jest człowiekiem.

Postaci literackie, podobnie jak zwykli ludzie, różnią się między sobą.

Rożni ich także sposób mówienia, formułowania myśli, wyrażania uczuć. Jest to zatem dobry element ich charakterystyki. Wiadomo, że inaczej mówi student medycyny, a inaczej gospodyni domowa, rolnik, czy kierowca samochodu wyścigowego. Warto więc wykorzystać specyficzne zwroty, którymi mogą się posługiwać rożne grupy społeczne i zawodowe.

Poza tym trzeba pamiętać, że żywa mowa jest chaotyczna. Nie sposób jej przekazać w piśmie w formie dosłownej, trzeba dokonywać literackich obróbek tak, by nie zaginął gdzieś sens wypowiedzi. Dotyczy to szczególnie slangu i gwary. Czytelnik nie może przecież przy każdym zdaniu szukać znaczeń pojedynczych słów w słownikach czy Internecie. Język dialogów wystarczy jedynie stylizować na gwarowy, dorzucając do wypowiedzi bohaterów pojedyncze słowa i zwroty charakterystyczne dla danej gwary czy slangu.

Dialogi bohaterów muszą być zrozumiałe. Nie należy używać żargonu czy dialektu w pełnej formie. Wystarczą tylko wtrącone zwroty.

Podobnie jest w przypadku stylizacji na język historyczny. Należy także unikać przypisów. Powieść nie jest rozprawą naukową. Można także stworzyć język specjalny (np. Mechaniczna pomarańcza czy Finnegans Wake). Jest to ryzykowne posunięcie, ale prowadzić może do ciekawych, niezapomnianych efektów.

Był to fragment: Praktyczny kurs pisarstwa>>> 

Kurs pisarstwa - charakterystyka postaci

Zobacz jak wydać książkę

Imię dla bohatera

Ważnym elementem budowania postaci jest rzecz, wydawać by się mogło, najprostsza – nadanie bohaterowi imienia i nazwiska. Jest to jednak zabieg niełatwy, biorąc pod uwagę to, że nazwy własne mają swoje zakresy skojarzeniowe. Trzeba zwracać uwagę na dobór imion postaci. Każde imię może się z czymś kojarzyć i mieć jakieś konkretne znaczenie. Dobór imienia jest elementem charakterystyki postaci.

Więc jeśli damy bohaterowi na imię Zdzichu, to nie można się po nim spodziewać spektakularnych czynów w roli kochanka. Choć i na to nie ma reguły: dobierając bowiem imię nieadekwatne do pełnionej roli, możemy osiągnąć interesujący efekt humorystyczny. Gorzej, jeśli nie jest to naszym celem. Wówczas lepiej wybrać imię bardziej „godne” działań będących udziałem naszego bohatera.

Wskazówka techniczna: lepiej unikać na początku tekstu dużej ilości imion postaci bez ich charakterystyk. Wprowadza to zamęt i zniechęca do czytania. Cały tłum postaci w pierwszej scenie to nie jest dobry pomysł. Czytelnik od początku musi wiedzieć, z kim ma się identyfikować, za kogo trzymać kciuki.

Charakterystyka

Charakterystyka postaci polega na nadawaniu jej cech wizualnych oraz biografii. Błędem jest ograniczenie się do wyliczenia przymiotnikowych cech postaci. Będą to tylko puste słowa. Pisanie, że bohater jest przystojny znaczy niewiele. Każdy z nas ma inny wzorzec „przystojności”. Jeśli jednak pokaże się, w jaki sposób na jego wygląd reagują inni, efekt będzie znacznie bardziej wyrazisty.

Warto także pamiętać, że jeżeli szczegóły wyglądu postaci nie są istotne dla przebiegu fabuły (długie włosy bohatera nie odegrają żadnej roli), nie warto ich w ogóle podawać, zostawiając czytelnikowi swobodę.

Znacznie ważniejsze od wyglądu zewnętrznego są cechy charakteru postaci. Cechy te powinny ulegać modyfikacjom pod wpływem kolejnych wydarzeń. Bohater pokonując kolejne przeszkody w drodze do celu, zdobywa nowe doświadczenia, które nie mogą pozostać bez wpływu na jego charakter.

Bohater nie może być na końcu powieści taki sam, jak na początku.

Coś musiało ulec w nim zmianie, inaczej cała podroż nie miałaby sensu.

Postać bohatera posiada dwa aspekty

1. Typ – bohater reprezentuje cechy typowe dla danej grupy społecznej, narodowości, zawodu, wieku itp.

2. Charakter – indywidualne cechy bohatera, odróżniające go od innych.

Dwa typy charakterystyk

1. Bezpośrednia – dokonywana przez samego autora.

2. Pośrednia – tworzona poprzez wypowiedzi innych postaci

i działania bohatera

Siedem technik tworzenia postaci

1.Opis wyglądu – liczy się jakość, a nie ilość szczegółów.

2.Sądy narratora – komentarz tego, co widzimy.

3.Działanie – pokazanie bohatera w działaniu.

4.Skojarzenia z rożnymi sytuacjami.

5.Przedstawienie myśli bohatera.

6.Mowa – sposób wypowiadania się.

7.Myśli i opinie innych na temat bohatera.

Przy tym wszystkim pamiętać należy, że bohater powinien być zmotywowany, musi wiedzieć, czego chce, do czego dąży, jaki jest jego cel.

Elementy składowe postaci literackiej

1.Zachowania w określonych sytuacjach.

2.Motywacje, intencje, motywy.

3.Przeszłość – zdarzenia z przeszłości, które wpłynęły na jej osobowość, nie chodzi tu bynajmniej o szczegółową biografię.

4.Reputacja – opinia innych postaci na temat bohatera, może być ona rożna od własnego o sobie wyobrażenia, które ma nasz bohater.

5.Wygląd zewnętrzny – cecha drugorzędna, chyba, że ma ona wpływ na związki z innymi postaciami lub na przebieg fabuły. Taką cechą wyglądu, która budowała kolejne sceny fabuły był długi nos Pinokia.

6.Stereotypy – uproszczone obrazy postaci, które pomagają szybciej je zidentyfikować. Stereotypowe cechy mogą mieć wyłącznie postaci trzecioplanowe. Nigdy zaś główny bohater, który zawsze powinien być kimś oryginalnym, niepowtarzalnym (o stereotypach czytaj dalej).

7.Sieć powiązań – bohater ma znajomych, rodzinę, pracodawców, wrogów. Żaden człowiek nie jest samotną wyspą – Hemingway.

8.Zwyczaje, nawyki, nałogi.

9.Uzdolnienia, zainteresowania, talenty.

10.Słabości, kompleksy, problemy.

Powieści popularne budowane są zwykle na zasadzie konfliktu: protagonista – antagonista. Ten pierwszy jest zwykle wyposażony we wszelkie pozytywne cechy, podczas gdy drugi jest mordercą, sadystą, szaleńcem, porywaczem, terrorystą itd. Walka dobra ze złem pod rożnymi postaciami jest stałym wątkiem w literaturze i filmie.

W większości przypadków opiera się na stereotypach. Można jednak uzyskać całkiem niezłe efekty, świadomie posługując się stereotypami, mieszając je ze sobą, naginając, odwracając ich znaczenie.

Ćwiczenia

1. Charakterystyka znanej postaci z popkultury przez pryzmat sytuacji, w których się znajduje.

2. Proszę stworzyć parę opozycyjnych bohaterów, których łączy konflikt, np. anioł i diabeł, policjant i przestępca, matka i córka, przełożony i podwładny. Następnie proszę ułożyć plan fabuły.

3. Proszę znaleźć w dowolnej powieści fragmenty charakteryzujące postać.

Przykład:

Nic sztuczniejszego nad opisy młodych dziewcząt i wyszukane porównania, jakie tworzy się przy tej okazji. Usta jak wiśnie, piersi – różyczki, o, gdybyż wystarczyło kupić w sklepie trochę owoców i kwiatów! I gdyby usta rzeczywiście miały smak dojrzałej wiśni, któż miałby odwagę się kochać? Kogóż skusiłby karmelek – dosłownie słodki pocałunek?

Gombrowicz W., Dziewictwo [w:] Bakakaj.

Był to fragment: Praktyczny kurs pisarstwa>>>