Podstawowe pytania

Tekst nie jest jednostką systemu językowego. Nie jest też czymś wyłącznie statycznym – zapisaną kartką papieru. Jest jednostką komunikatywną, komunikacyjnym zdarzeniem, stanowiącym komponent określonej sytuacji. Trzeba zatem tę sytuację rozpoznać i jak najlepiej się do niej dopasować. W związku z tym musimy zadać sobie kilka wstępnych pytań, które tworzą rodzaj ankiety do wypełnienia (Wiszniewski 2003a: 24–33). Oto one:   Kto? Do kogo? Po co? W jakich okolicznościach?   Aby w miarę wyczerpująco odpowiedzieć sobie na te pytania, trzeba poświęcić trochę czasu – a nie będzie to czas stracony – i uruchomić wyobraźnię, tę podstawę każdego pisania, niezależnie od tego, czy jest to szkolne wypracowanie, czy praca magisterska, czy artykuł prasowy, czy powieść. W tych dwóch pierwszych wypadkach sytuacja komunikacyjna wydaje się zresztą dość łatwa do zrekonstruowania. Uczeń lub student wchodzi za pomocą tekstu w relację z nauczycielem lub promotorem, a jest to relacja nierównorzędna (hierarchiczna), co zazwyczaj wpływa na wymagania stawiane tekstowi – to nauczyciel czy promotor określa przedmiot lub temat tekstu, jego długość, jego formę. Podstawowy cel praktyczny to wykazanie się wiedzą i umiejętnościami (choć są również inne cele, związane z gatunkiem przygotowywanego tekstu). Obaj uczestnicy zdarzenia komunikacyjnego współdziałają w tym samym kontekście sytuacyjnym (we wspólnych dla obu okolicznościach szkolnych czy uczelnianych). Jednak niekiedy zarówno uczeń, jak i student musi „udawać”, że znajduje się w innej sytuacji (np. w wypadku pisania szkolnych tekstów użytkowych lub uniwersyteckich wprawek retorycznych), i wówczas odpowiedzi na powyższe pytania nie będą już tak oczywiste. Tym bardziej nieoczywiste będą dla tekstów prasowych czy literackich.  Rozpoznanie sytuacji komunikacyjnej i próba osadzenia w niej przyszłego tekstu to niezbędny wstęp do dalszej pracy. Dopiero po „wypełnieniu ankiety” będzie można przejść do dwóch pytań najistotniejszych: „Co (chcę napisać)?” i „Jak (to chcę przedstawić)?”. Rozpoznanie sytuacji komunikacyjnej powinno bowiem przekładać się na podstawowe zalety dobrego tekstu, jakimi są:  

zrozumiałość (sens zgodny z zamierzeniem autora),

skuteczność (pełnienie funkcji zaplanowanej przez autora),

stosowność (dopasowanie do okoliczności)

 

Na podstawie: JAK DOBRZE PISAĆ Od myśli do tekstu ZOBACZ>>>